Եղիշե Չարենց․ Վերջին աղոթք

Հարվարդի համալսարանի պրոֆեսոր Ջեյմս Ռասելի «Չարենցը` մարգարե» հոդվածում ներկայացված են նաև Եղիշե Չարենցի` 1936 թ.-ի հոկտեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին գրած «Վերջին աղոթք» և «Ի խորոց սրտի խոսք ընդ Աստուծո» անտիպ ստեղծագործությունները:

Վերջին աղոթք

Տե՛ր իմ, - էությո՜ւն իմ, - հարազատ իմ, - այսինքն`

Ա՛յն, որ չունեմ կյանքում և չեմ ունեցել, -

Ա՛յն, որ միակն է ողջ կյանքում այս կամեցել

Լինել ինձ հետ այնպե՜ս հենց, ինչպես իր հետ ինքը, -

Չե՞ս զարմանում, Տե՛ր իմ, որ ես դիմում եմ քեզ,

Ես` բանաստեղծս անահ և մարտընչողս արի`

Յուրաքանչյուր նյարդով կապված այս վեհ դարիս

Յուրաքանչյուր <………….> կրկնապատիկ հրկեզ, -

Տարօրինա՞կ է, չէ՞, որ ես դիմում եմ քեզ` -

Աստվածային վերին ճանապարհի

Ինչ-որ` սրտի՛ս նման անգյուտ ու բարի,

Արարածի` թերևս անզո՛ր ինձ պես…

Բայց ես դիմում եմ քեզ, ինչպես հաճախ

Անապատում` ահեղ սամումների ժամին`

Քարավանի տերերն արնաշաղախ -

Թողած այնքան ուշիմ ու խորամիտ

Փորձառությունն իրենց` լոկ ուղտերի դեղին

Բնազդին են կառչում - և գտնում ուղի…

Ի խորոց սրտի խոսք ընդ Աստուծո

Տետրապտիքոս

Ա

Ինչպես դարեր առաջ - վկան Նարեկացի, -

Քեզ եմ հղում ես ողբըս, ով Արարիչ,

Ես` մեղսավոր քերթողըս աստվածարյալ դարի, -

Ողջակիզյալ արյունս վարակածին…

Վաղ աղջամուղջն այնքան ըղձյալ Այգաբացի

Մայրամուտի փոխվեց արյունալիճ, -

Ուր մեր Ա՛րևն է նոր սուզվում արյունալի,

Որպես կարմիր գլուխ գլխատվածի…

Բորբ աչքերում սակայն հավատացյալ բյուրոց

Ծովածավալ արյան ցոլքը շռայլածին -

Ցոլանում է, իբրև ցոլք ցնծության մերո: -

Եվ - արեգակն է հին վերադառնում դարձյալ`

Արևմուտքից` ինչպես մահվան նաշից հառնած

Ղազարեի նման - արևը ետ դառնա…

Բ

Եվ ես դիմում եմ քեզ, ով Արարիչ, դարձյալ,

Ինչպես վկան մեր հին Նարեկացին, -

Քանզի` կարոտ ոգու և անարյուն Հացի, -

Տեսնում եմ լոկ - Կացին արեգնացյալ: -

Իբրև մի նոր վկա վաղուց աստվածարյալ`

Ես` երկրային` երկրին լոկ հավատացի, -

Չկամեցա, Աստված - ես` ինձանից բացի,

Ոչ գոյություն` ինձ պես գեթ կատարյալ:

Ես անսացի միայն - իմ հանճարի ձայնին: -

Ճանաչեցի լոկ նյութն ինքնարարիչ, -

Եվ` հանճարիս ուժով` ենթարկեցի այն ինձ: -

Եվ - թունավոր ինքյան, որպես կարիճ`

Ահա կանգնած եմ - զուրկ անգամ դժնի հացից, -

Եվ կախված է գլխիս - մի արեգնյալ կացին: -

Գ

Եվ ես - տխուր, ինչպես վկան Նարեկացի`

Ե՛վ զարհուրյալ այնպես, և` մենակյաց`

Զարհուրելի կյանքի հանդեպ անօգ կանգնած`

Ես ո՛ւմ դիմեմ, ո՛վ Տեր, - արդ` Քեզանից բացի:

Ինչո`ւ այսպես անօգ ես մնացի,

Եվ այնքան բորբ` հանկարծ անվերադարձ հանգավ, -

Անդրդվելի հավատս` դեպի գալի՛քն անգամ,

Եվ ինձ գերող ներկան - դարձավ անծիր:

Եվ ներբողներս` հղած ծագող Այգաբացին, -

Արեգակին և՛ իմ, և՛ իմ արյամբ առկայծ, -

Ողբ ու տրտունջ դարձան և փոխվեցին լացի:

Կյանքն եմ մեռած արդյոք ոգեկոչում դարձյալ, -

Երազելով, որ այն վերադառնա`

Ղազարոսի նման - մահվան նաշից հառնած…

Դ

Քե՛զ եմ կանչում ես արդ, ինչպես Նարեկացին`

Հղում եմ ողբըս Քեզ` սրտիս խորքից, -

Ինչպես շյուղն է հղում շունչն իր Նորքից -

Իբրև տեսիլք` Հեռվում հառնած Արագածին…

Ինչպես դողդոջ մի շյուղ բարակածիլ`

Մի երգեցիկ ցողուն - օվկիանում բերքի`

Ես դաշտերում անծի՛ր իմ հրկիզյալ Երկրի, -

Արձագանք չեմ լսում իմ երգածի…

Բայց ես գիտեմ, որ դու՛ շնչով ստեղծարար,

Ինչպես անձրև վարար անեզրական արտում, -

Ո՛չ մի մժեղ, կամ շյուղ - չես թողնելու ծարավ…

Ես - երգեցիկ եղեգ, - ինչո՛ւ այսքան տրտում

Պիտի դողամ լույսիդ անեզրության հանդեպ,

Երբ երբեք չե՛ս եղել դու այդքան նենգ…

Աղբյուր՝ Movsisyannune.com