Առաւօտեան քաղցր և անոյշ հովերըն,
Մերձեալ հընչեն մեղմով թըփոցդ քովերըն,
Արդ, ծածանին աչացս լըցեալ ծովերըն,
Բացիր, բացիր, իմ կարմիր վարդ աննըման,
Գեղըդ նըման արեգական վառվառման:
Տեսեալ զծաղկունս զամէնն ինձ փուշ վարկանեմ,
Թևօք բախեալ զսիրտ իմ քնքուշ հարկանեմ,
Զցաւ սըրտիս, ահա, քեզ յուշ արկանեմ.
Բացիր, բացիր, իմ կարմիր վարդ աննըման,
Գեղըդ նըման արեգական վառվառման:
Քանի ողբամ՝ նոր ի նորոյ խոցոտիմ,
Զփայլուն գեղդ ի միտ բերեալ բոցոտիմ,
Յորդ արտասուօք ցայգ ու ցերեկ թացոտիմ.
Բացիր, բացիր, իմ կարմիր վարդ աննըման,
Գեղըդ նըման արեգական վառվառման:
Պետրոս Ղափանցու «Առավոտեան քաղցր և անոյշ» տաղն է՝ Արմենուհի Սեյրանյանի կատարմամբ՝ հնագույն երաժշտության «Շարական» անսամբլի կազմում: Գեղարվեստական ղեկավար և դիրիժոր՝ Դանիել Երաժիշտ:
Պետրոս Ղափանցու մասին մեզ հասած տեղեկությունները խիստ կցկտուր են, այն էլ կյանքի վերջին տարիների մասին: Սյունեցի է, ծնվել է հավանաբար Կապան քաղաքում՝ 18-րդ դարասկզբին: 1753-56 թթ. եղել է Էջմիածնի միաբան: Պետրոս Ղափանցու տաղերը մեծ տարածում են գտել ժողովրդի մեջ, բայց ընկալվել են որպես ժողովրդական երգեր: Ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ, 1722-ին Պետրոս Ղափանցին հրատարակում է իր բանաստեղծությունների ժողովածուն՝ «Գրքոյկ կոչեցյալ Երգարան»: Նրան հաճախ համարում են սիրո երգիչ, սակայն նրա տաղերի հիմնական թեման ազատասիրությունն ու հայրենիքն են:
Այս տաղը երգ է՝ նվիրված հայրենիքին, որտեղ գովերգվում են նրա գեղեցկությունները: Առաջին տան մեջ ասվում է. առավոտյան քաղցր և անուշ հովերը մեղմորեն խաղում են թփերիդ մեջ (դիմում է հայրենիքին), և ծովերդ ծածանվում են աչքերիս առաջ: Ապա կոչ է անում, բացվիր, բացվիր, իմ աննման, կարմիր վարդ, գեղեցկությունդ նման է արեգակի վառվառմանը, բոցկլտալուն: Ինչպես տեսնում եք, Պաղտասար Դպիրի խոսքի արձագանքն է, երբ, դարձյալ դիմելով հայրենիքին, ասում էր արթնացիր քո արքայական քնից: Թե՛ 18-րդ դարի հային, թե՛ մեզ՝ 21-րդ դարում ապրող հայերիս հուզում է նույն խնդիրը: Մեր հայրենիքը դեռ գտնվում է արքայական քնի մեջ, և երազում ենք, որ արթնանա ու կատարի արքայավայել գործեր: Նա մի աննման, կարմիր, բայց դեռ չբացված վարդ է, որ բացվելով՝ հիացնելու է իր անուշ բույրով ու գեղեցիկ տեսքով: Հաջորդ տներում ասվում է, որ քանի ողբում է իր ժամանակների մռայլ վիճակի համար, այնքան խոցոտվում է իր սիրտը, հայրենիքի փայլուն գեղեցկությունը միտքը բերելով՝ բոցավառվում է սիրտը, և հորդ արտասուքով գիշեր ու ցերեկ թրջվում: Եւ ամեն տան վերջում կոչ է անում աննման ու կարմիր իր վարդ-հայրենիքին՝ բացվել, որի գեղեցկությունը նման է բոցկլտացող արեգակի:
Թե՛ Պաղտասար Դպիրը, թե՛ Պետրոս Ղափանցին ստեղծեցին ժամանակակից բանաստեղծությանը մոտեցող հակիրճ բանաստեղծական ձևեր: Սակայն դրանք շարունակեցին կապված մնալ երաժշտական եղանակներին:
Պետրոս Ղափանցին մահացել է 1784 թվականին, Նիկոմեդիայում:
Աղբյուր՝ Արշակ Ադամյան
