Եղիշե Թադևոսյան, «Երաժշտագետ Կոմիտասը Էջմիածնի լճափին», 1894, Հայաստանի ազգային պատկերասրահի հավաքածու
1909, դեկտեմբերի վերջ, Ս. Էջմիածին
ա) եղանակները խորթ են եւ չեն համապատասխանում հայ հոգեւոր երաժշտութեան ոճին եւ ոգուն.
բ) Տաղաչափութիւնը խանգարուած է. օտարօտի արագացումներ ու ծանրացումներ, որոնք չեն բղխում մեր լեզուի չափական հիմնական օրէնքներից:
գ) Դաշնաւորումը ընդհանուր ոճ չունի, ընդհանուր շաղկապ չունի, չի համապասխանում եղանակաց ոճին:
Լեզուն երաժշտութեան զարկերակն է. Հայ լեզուն՝ երաժշտութիւնը ունի իր յատուկ օրէնքները: — Գերման Մոցարթն ու Վեբէր, Գերման Բեթհովենն ու Վագնէր եւ այլն, զատ-զատ թարգմաններ են հանդիսանում իրանց մայրենի լեզուի: — Որ եւ է երաժշտի ստեղծագործած երաժշտական ծովի սահմաններն անգամ անկայուն են. քանի մօտենում ենք սահմանին, նույնքան հեռանում ու ընդարձակւում է նա: — Բեթհովեն, Վագնէր դեռ չենք ըմբռնել, թափանցել: — Երաժշտագէտը չպիտի յարմարուի հասարակութեան ցանկութեանը. չպիտի զոհի գեղեցիկը կեանքի պայմանների ձախողակի վիճակին: — Մեր մէջ բազմաձայն երգեցողութիւնը կաղում է շնորհիւ մեր տարրական երաժշտութեան տգիտութեանը, մեր բազմաձայնի լսողութեան զարգացած չլինելը…
Կոմիտաս Վարդապետ
Աղբյուր՝ Komitas Museum-Institute ֆեյսբուկյան էջ
