Թանկագին Պարույր: Ես քեզնից մի շատ լուրջ խնդրանք ունեմ:
Ես ձեռնամուխ եմ եղել Հին Հայաստանի պատմության վերաբերյալ աշխատություն գրելուն. Ինքնին հասկանալի է՝ լեհերեն: Այդ ստեղծագործության սյուժեն մի փոքր այլ է, քան հայոց պատմության գոյություն ունեցող դասագրքերում, քանի որ ես մտադիր եմ ինը գլուխներից հինգը նվիրել Հայաստանի վաղ շրջանի պատմությանը (մինչև Արտաշեսը): Ի դեպ, ես մի ամբողջ գլուխ նվիրում եմ Հին Հայաստանի մասին բիբլիական ավանդույթներին: Ահա առանձին գլուխների ընդհանուր բովանդակությունը.
Գլուխ 1-ին — Բիբլիական նախապատմությունը.
Գլուխ 2-րդ — Հին Հայաստանի աշխարհագրությունը.
Գլուխ 3-րդ — Նաիրի երկիրը մինչև Վանի թագավորության ստեղծումը.
Գլուխ 4-րդ — Ուրարտուի թագավորությունը.
Գլուխ 5-րդ — Ուրարտուի անկումից մինչև Արտաշես.
Գլուխ 6-րդ — Հայաստանը Արտաշեսյանների օրոք.
Գլուխ 7-րդ — Հայաստանը Արշակունիների օրոք.
Գլուխ 8-րդ — Հայաստանը պարսկական լծի տակ մինչև երկրորդ ապստամբությունը (481-484).
Գլուխ 9-րդ — Հին Հայաստանի մշակույթը:
Այդ ամբողջ աշխատանքը ես մտադիր եմ նվիրել լավագույն բարեկամիս՝ Մարիա Գրոխոլսկային:
Իսկ հիմա անցնեմ քեզնից ունեցած իմ խնդրանքին:
Ես կուզենային յուրաքանչյուր առանձին գլխում զետեղել տվյալ պատմական թեմայով որևէ հայկական բանաստեղծություն կամ, համենայն դեպս, այնպիսի բանաստեղծություն, որը կարելի լինի տրամաբանորեն կապել այդ գլխի հետ:
Օրինակ, երկրորդ գլխում ես զետեղելու եմ Էմինի բանաստեղծությունը Հայաստանի լեռների ու ձորերի մասին (Վորոշիլսկու թարգմանությամբ):
Հինգերորդ գլխի համար ես կհարմարեցնեմ Հովհաննես Հովհաննիսյանի բանաստեղծությունը Վահագնի ծննդի մասին:
Յոթերորդ գլխի համար՝ Վահան Տերյանի «Նաիրի» բանաստեղծությունը:
Ութերորդ գլխի համար կարող է լինել Ավետիք Իսահակյանի՝ հայ գուսաններին նվիրված բանաստեղծությունը, թեև կգերադասեի այդ ստեղծագործությունը պահպանել երկրորդ հատորի համար («Միջնադարյան Հայաստան»):
Իններորդ գլխի համար ես նախատեսել եմ ձեր «Քիչ ենք, բայց հայ ենք» հրաշալի բանաստեղծությունը:
Հիմա Դուք, հավանաբար, արդեն կռահում եք, թե ինչի մասին եմ մտադիր խնդրել Ձեզ:
Եթե չկան համապատասխան բանաստեղծություններ, դրանք պետք է ստեղծել:
Գլուխ 1-ին — Նոյը հայ, այլ ոչ թե հրեա ժողովրդի նախահայրն է. լողալով լեռնային կիրճերով, որոնում ենք հայկական ուղի դեպի Սև ծով:
Գլուխ 3-րդ — Օրինակ, բանաստեղծություն Հայկի մասին.
Գլուխ 4-րդ — Բանաստեղծություն Արա Գեղեցիկի կամ պարզապես Ուրարտուի մասին.
Գլուխ 6-րդ — Ինչ-որ բան Արտաշեսի կամ Տիգրան Մեծի մասին.
Գլուխ 8-րդ — Բանաստեղծություն Վարդանանց մասին:
Ինքնին հասկանալի է, որ ես չեմ կարող խնդրել, որ Դուք գրեք այդ բանաստեղծությունները, բայց գուցե այդ սյուժեներից մեկը Ձեզ բաժին ընկնի: Իսկ մնացածները գուցե հետաքրքրեն Ձեր գրչակիցներին (Նաիրի Զարյան,
Սիլվա Կապուտիկյան, Հովհաննես Շիրազ, Աշոտ Գրաշի, Սարմեն կամ նույնիսկ երիտասարդներից մեկը):
Բանաստեղծությունը պետք է թարգմանվի լեհերեն, իսկ քանի որ «Հին Հայաստանը» ամենայն հավանականությամբ կթարգմանվի այլ լեզուներով, ուստի և դրա հետ մեկտեղ կթարգմանվեն նաև այդ բանաստեղծությունները:
Ներեցեք, սիրելի Պարույր, որ ես խլում եմ Ձեր թանկագին ժամանակը, բայց վստահ եմ, որ Հին Հայաստանի պատմությունը, պատկերազարդված հրաշալի հայ պոեզիայով, զգալիորեն ավելի վառ կամրապնդվի օտար ընթերցողի գիտակցության մեջ:
Անկեղծորեն՝ ձեր Բոգդան Գեմբարսկի
Վարշավա, 26.09.1968թ.
