Ավետիք Իսահակյան, Ժնև, 1902 թ.
Գուրգեն Բորյանին, 31 օգոստոսի, 1938, Ծաղկաձոր
Սիրելի՛ ընկեր Գուրգեն Բորյան Ձեր սիրալիր նամակին ավելի շուտ կարող էի պատասխանել, բայց ուզում էի որոշ բան գրել: Իմ սրտին շատ մոտ է որևէ գրությամբ արձագանքել կոմունիստական երիտասարդության տարեդարձին: Այդ ուղղությամբ խորհում եմ, բայց տակավին նյութ, սյուժե չեմ գտել: Ամիս ու կես շարունակ պիոներների զվարթ կյանքը հոսում է իմ առջևից, դիտում էի և հաճախ ներկա էի լինում խարույկներին ու հանդեսներին: Տեսակցում էի ջոկատավարների հետ, մի երկուսին կանչեցի մոտս, խոսեցրի, խնդրեցի նյութ տալ, հերոսական դեպքեր, բայց չկարողացան, չունեին: Պիոներների կենցաղը տեսնում եմ` առավոտից սկսած` մինչև նրանց քնելը, բայց դա պատմվածքի օբյեկտ չէ: Դեպքեր, հանգույցներ, ակտեր չկան, որպեսզի կենդանի մարդ հայտ բերես, հոգեբանություն տաս, վերլուծումներ անես: Իսկ կոմերիտների կյանքին, դժբախտաբար, բնավ ծանոթ չեմ: Մնում է, որ Երևանում ընկերներն ինձ օգնեն, նյութ տան, բովանդակություն, ֆաբուլա տան: Ես նոր մարդ եմ մեր նոր իրականության մեջ, ինձ պիտի օգնեն, թեև խոստանում են որոշ ընկերներ, բայց խոստումները խոստում են մնում: Կարմիր բանակի տարեդարձին նույնը եղավ. խոստացան սյուժե տալ ու չտվին: Երևի պահում են իրենց համար: Իմ դրությունը Պիրանդելլոյի դրամայի հերոսների հակառակ վիճակն է` յոթ հեղինակներ որոնում են իրենց հերոսներին, որ գրեն:
Ընկերներից նրանք, որոնք 20 կամ 10 տարիներ շարունակ ապրել են խորհրդային երկրի մեջ, ահագին պաշար ունեն նյութերի, կամ նրանք, որ եղել են պիոներ և կոմերիտ, պիտի ընդառաջեն և նյութեր տան, ինչպես կիրառվում է ուրիշ տեղեր, այլապես, ռուսների ասածի պես, մատը ծծելով` հնարավոր չէ իրականություն վերարտադրել: Իմ տեսած և ապրած կյանքը` 63 տարեկան մարդու, նախապատերազմյան շրջանը Ռուսաստանում և նրանից հետո` Եվրոպայում: Այդ կյանքից ինչքան ուզվի, կարող եմ տալ, բայց այժմեական արժեք չունի: Դրա հետևանքով` իմ կացությունը` իբրև հին գրողի, նախանձելի չէ, մանավանդ մի գրողի, թող ներվի ասել ինձ, որ ուզում է իր անունը ստորագրել ոչ խալտուրային գրականության ներքո: Սիրելի ընկ. Բորյան, իմիջիայլոց, իմ` այստեղ կատարած աշխատանքներից դժգոհ չեմ: Վերջացրի մի պոեմ` «Հայրենի հող» վերնագրով, որ Երևանում պիտի ձեռնարկեմ գրել և վերջացնելու եմ մի անախորժ գործ` Ստենդալի «Սև և կարմիր» վեպի թարգմանության համեմատությունը բնագրի հետ: Մոտ օրերս կվերադառնամ Երևան: Ցավում եմ, որ ժամանակ չունեցաք Ծաղկաձոր գալու: Ջերմագին բարևներ ընկ. Հրաչյային և Ձեզ` իմ և տիկ. Սոֆիկի կողմից:
Ձեր` Ավետիք Իսահակյան
