(Լուսանկարում՝ Ամենայն Հայոց Վազգեն Ա և Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ կաթողիկոսները Ծիծեռնակաբերդի Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիրում, 1989թ.
Սա պահը, բառի իսկական առումով, հսկումի պահ է: Համախմբուել ենք՝ ոգեկոչելու համար անմոռանալի յիշատակը առաւել քան մէկ և կէս միլիոն մեր այն հարազատներին, որոնք 1915 թուի ցեղասպանութեան զոհ գնացին:Ճիշտ է, որ 20–րդ դարը բացուեց հայ ժողովրդի կեանքում սև ամպերի մահածին ծանր շուքի ներքոյ:
Ապրիլեան եղեռնը եկաւ, մանգաղեց մեր ապրող ազգի ծիլերը և հասկերը արմատախիլ ընելով՝ շատերը աքսորեց հայրենի հողէն դուրս, և Սփիւռք ստեղծելով մեր համայնական կեանքի մէջ, հայու բեկորները ցիր ու ցան ընելով աշխարհի չորս տարածքին:Մենք անցնող դարու ընթացքին շարունակեցինք հաւատարիմ մնալ անոնց մարտիրոսութեան գաղափարին:
Ահա նոյն այս դարու վերջաւորութեան մեր սպասումը պսակուեցաւ ազատ ու անկախ Հայաստանի Հանրապետութեան ստեղծումով:20–րդ դարու այս վերջին տարին վերջին անգամ չէ սակայն, որ մենք պիտի վերակենդանացնենք մեր նահատակներու ոգին, հաւատքը, ազատօրէն ապրելու կամքը:
Մարդոց կողմէ հնարուած ժամանակի միաւորները՝ օր, տարի, դար, ոյժ չունին յիշատակի կենդանութեան և գաղափարի, իրաւունքի, արդար դատի հետապնդման համար:Մենք որքան հայու շունչ ունինք մեր մէջ, այնքան հայ դատի գաղափար և նուիրում ունինք մեր կեանքին մէջ: Հայ ազգը մահուան դատապարտողները պիտի իմանան, որ իրենց ձեռքերուն մէջ չէ նման հակաստուածեան և անմարդկային ծրագիրներու իրականացումը:Մեր պատմութեան սա հանգրուանին հայ ժողովրդի արդար դատը պաշտպանել կը նշանակէ՝– Զօրացնել, ամրացնել, զարգացնել մեր նո՛ր Հանրապետութիւնը: Առանց սեփական և ազատ ու անկախ պետութեան՝ դժուար է դատ պաշտպանել այս աշխարհի դրութեան մէջ:– Զօրացնել կարողականութիւնը մեր ժողովրդի երիտասարդ սերունդին թէ՛ Մայր Հայրենիքի և թէ՛ արտասահմանի մէջ: Ի վերջոյ, իրենք են, որ աւելի նպաստաւոր տուեալներով պիօտի հետապնդեն այդ դատը:– Մուտք գործել և գործօն դառնալ օտար պետութիւններու և միջազգային քաղաքական կազմակերպութիւններուն մէջ, աշխարհի այլազան մասերուն մէջ և ներկա՛յ ընել մեր դատը մեր հասարակական գործունէութեան մէջէն:Սուգի, ողբի օրերը անցած են:
Գործի, աշխատանքի, գործնապաշտ իրապաշտութեամբ մեր դատով զբաղելու լուրջ ժամանակն է:Մեր հայրական իղձն է, որ երբ մտնենք 21–րդ դար, չմոռանանք, որ հայ ժողովրդի իրաւունքներու հարցը 20–րդ դարու հարց չէ: Այդ հարցը հարց է՝ մինչև անոր արդար և ամբողջական լուծումը:Ահա թէ ի՜նչ զգացումներով կ’ողջունենք ձեզ Ապրիլեան Եղեռնի այս ոգեկոչման առթիւ և կը յորդորենք, որ նման մեծ իտէալներու առջև ազգային միութիւնը դառնայ մաս և բաժին մեր մարմնոյն և մեր արեան:
Զօրացէ՛ք հոգւով, նայեցէ՛ք պայծառ աչքերով դէպի ապագան: Ձեր նահատակ եղբայրներն ու քոյրերը ձեզի կը նային երկինքէն՝ յոյսի այս ուժեղագոյն զգացումով ծիածանուած:Հայրական ողջունիւ՝
ԳԱՐԵԳԻՆ Ա ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ
