Աստված մարդուն ստեղծելիս նրա հոգում կարգել է մի զորություն՝ աներևույթ օրենսդիր, դատավոր կամ նույնիսկ դահիճ և միևնույն ժամանակ օգնական, որ կոչվում է խիղճ: Ինչպես ասում է Հայ Եկեղեցու՝ վերջին դարերի հայրերից Պողոս պատրիարք Ադրիանուպոլսեցին (18-19-րդ դդ.), «մարդու կամքը հանդուգն է և բանականության սահմանից շատ անգամ ելնում է, ուստի խիղճը նրան որպես սանձ տրվեց, որպեսզի առանց բանականության առաջնորդության չարշավի»1: Ուրեմն՝ խիղճը մարդուն տրված է նրան սխալից կամ մեղքից հետ պահելու և դեպի բարին առաջնորդելու համար: Ամեն անգամ, երբ մարդ սխալ է թույլ տալիս, խիղճն իր ձայնը բարձրացնում է՝ ազդարարելով այդ մասին: Սա իր «խայթոցներով» մարդու միտքը խռովեցնում, տագնապեցնում, ցավեցնում ու «տանջում» է՝ մարդուն ստիպելով գործել, այսինքն՝ սխալն ուղղել կամ որևէ կերպ դրանից ազատվել՝ «թողություն կամ ներում ստանալ»: Խիղճն իր հարվածներով մարդու մեջ առաջացնում է կատարված սխալի համար զղջում: Զղջումն ապաշխարության սկիզբն է. առանց սրտաբուխ զղջման չի կարող լինել և ճշմարիտ ապաշխարություն:
Կան մարդիկ, ովքեր մտքի փոքր սայթաքման դեպքում իսկ տագնապում են խղճի խայթոցներից, կան և այնպիսիք, ովքեր, թվում է, ընդհանրապես խիղճ չունեն, քանի որ ընդունակ են կատարելու ամենասոսկալի հանցանքներն իսկ՝ բնավ ցավ չզգալով կատարվածի համար: Իսկ պատճառն այն է, որ, ինչպես արդեն ասվեց, խիղճն առաջնորդվում է մարդու բանականությունից կամ մտքից, իսկ միտքը լուսավորվում է հավատքով ու աստվածային օրենքով: Ուրեմն՝ խղճի «չափն ու կերպը» և սրանով պայմանավորված մարդկային վարքը մեծապես կախում ունեն նրանից, թե մարդն ինչ աշխարհայացք ունի, ինչին է հավատում և ինչպես: Մեղքի ճշմարիտ գիտակցության, ճշմարիտ զղջման ու ապաշխարության համար շատ կարևոր է անձի աներկբա հավատը մահվանից հետո հոգու կենդանության, մեր մարմնի հարության, Տիրոջ դատաստանի, մարդու՝ այս կյանքում կատարած գործերի քննության ու հատուցման, «դժոխք» կոչված հավիտենական մահվան՝ Աստծուց հեռացման, և «դրախտի»՝ Աստծո հետ միությամբ հավիտենական կյանքի հանդեպ: Նա, ով սրտանց հավատում է այս ամենին, չի կարող ուշադիր չլինել իր անձին և «ահուդողով չաշխատել իր փրկության համար» (տե՛ս Փիլիպ. 2։12)՝ Մկրտության ժամանակ ստացած լինելով ճշմարիտ քրիստոնյային այնքան անհրաժեշտ աստվածային երկյուղը՝ Սուրբ Հոգու յոթ շնորհներից կամ պարգևներից մեկը: Միևնույն ժամանակ շատ կարևոր է, թե մարդու սիրտը որքան անկեղծությամբ ու սիրով է «դարձի եկել» առ Աստված՝ Նրան ընտրելով որպես իր կյանքի նպատակի և ամեն բան ծառայեցնելով Նրա փառքին: Այսպիսին գիտի, որ մեղանչելով ինքը ցավ է պատճառում ու դառնացնում Տիրոջը, «տրտմեցնում Սուրբ Հոգին» (տե՛ս Եփես. 4։30), այլև իրենից հեռացնում Նրան, Ով իր մխիթարությունը, երջանկությունն ու կյանքի միակ իմաստն է:
Սակայն չափազանց զգայուն խղճմտանքը, եթե բանականության կողմից ճիշտ չկառավարվի, մարդուն կարող է հուսահատության տանել, ինչպես որ անսթափ վիճակում գտնվող, բայց թվացյալ խաղաղություն վայելող խղճմտանքը՝ դեպի ամեն տեսակ մեղքեր ու անօրինություններ: «Եթե մեկն ամեն ինչում անսում է խղճին՝ իբրև խղճահար, է՛լ առավել է սխալվում, ուստի խղճի հետ խոհեմությամբ պետք է վարվել: Պետք չէ իսպառ արհամարհել այն կամ լիովին հետևել նրան, այլ բանականության լույսով ու օրենքով բարեկարգել այն և տարակուսական բաներում, ուր խիղճը տկարանում է որոշում կայացնել, դիմել իմաստուններին ու օրինագետներին և նրանցից սովորել, թե ինչ է պետք անել…. Խղճահարությունը չար բան է, բայց ավելի չար է անխիղճ լինելը: Ուստի պետք է խղճմտանավոր լինել, այսինքն՝ իբրև փոքրոգի՝ ամեն ինչից չվախենալ և իբրև հանդուգն՝ ամեն ինչին չվստահել, այլ իբրև արի՝ չվախենալ, ուր պետք չէ, և վախենալ, ուր պետք է»:
Աստված սեր է՝ այնքան մեծ, որ մեր ամենասոսկալի մեղքն իսկ որպես փոշեհատիկ կորչում է այդ սիրո օվկիանոսում, եթե մենք սրտանց զղջում ու վստահությամբ դիմում ենք Աստծուն: Ս. Եփրեմ Ասորին (Դ դ.) Հիսուսի անունից ասում է. «Դու քո մեղքերի համար թողություն խնդրիր յոթ անգամ, և Ես յոթանասուն անգամ յոթ անգամ կասեմ քեզ, որ քեզ թողություն եմ շնորհում»: Մեծապես զղջացող մեղավորին օգնության են գալիս Հիսուսին հավատով դիմող բոլոր այն մաքսավորները, պոռնիկները, դիվահարները և այլք, ովքեր իրենց մեղքերին թողություն ստացան: Օգնում է Պետրոս առաքյալը, ով թեև իր անարիության պատճառով երիցս ուրացավ Տիրոջը, սակայն մեծապես զղջալով ու դառնապես լաց լինելով՝ արժանացավ թողության և առաքելական մեծագույն շնորհների: Օգնում է Տիրոջ խաչակից ավազակը, ով խոնարհ սրտից բխած ու հավատքով ասված մի խոսքով արժանացավ փրկության: Օգնում են աստվածաշնչյան բազմաթիվ խոսքեր, որոնք հավաստում են Աստծո մեծ սերն ու գթությունը բոլոր մարդկանց հանդեպ:
«Աստված այնպես սիրեց աշխարհը, որ մինչև իսկ Իր միածին Որդուն տվեց, որպեսզի ով հավատում է Նրան, կորստյան չմատնվի, այլ ընդունի հավիտենական կյանքը: Որովհետև Աստված Իր Որդուն աշխարհ չուղարկեց, որ Նա դատի աշխարհը, այլ որ աշխարհը Նրանով փրկվի» (Հովհ. 3։16-17):
«Սա՛ է Իմ Հոր կամքը, Ով Ինձ ուղարկեց. ում Հայրը տվել է Ինձ, նրանցից ոչ ոքի չկորցնեմ» (Հովհ. 6։39):
«Գթասիրտ, ողորմած է Տերը, համբերատար ու բազումողորմ: Տերն իսպառ չի բարկանում և հավիտյան ոխ չի պահում: Մեր մեղքերի համեմատ չվարվեց մեզ հետ և մեր անօրենության համեմատ չհատուցեց մեզ: Այլ որքան բարձր է երկինքը երկրից, այնքան զորեղ է Տիրոջ ողորմությունն Իրենից երկյուղածների հանդեպ» (Սաղմ. 102։8-11):
«Նա ուզում է, որ բոլոր մարդիկ փրկվեն և հասնեն ճշմարտության գիտությանը» (Ա Տիմ. 2։4), և «համբերատար է ձեր հանդեպ, որովհետև չի կամենում, որ որևէ մեկը կորստյան մատնվի, այլ կամենում է, որ ամենքը գան ապաշխարության» (Բ Պետ. 3։9):
Աղբյուր՝https://shavigh.am/
