Սուրբ Գևորգ Զորավար
Ս. Գևորգը ծնունդով Կապադովկիայից էր, այսինքն այսօրվա Կեսարիայից: Մեծացել է քրիստոնյա ընտանիքում: Ապա զինվորագրվելով հռոմեական բանակ, կարճատև ժամանակի ընթացքում հասավ մինչև զորավարի աստիճանին: Օրվա կայսր Դիոկղետիանոսի համար սիրելի զորավար դարձավ: Երբ վերջինս քրիստոնյաներին հալածելու հրովարտակը պիտի արձակեր, նախ խորհրդակցեց իր մեծամեծերի հետ, որոնց թվում էր նաև Գևորգը: Բոլորը, բացի Գևորգից, որը նախ հաստատեց, որ այդպիսի որոշումը անարդարացի պիտի լինի կայսրության խաղաղ բնակիչների հանդեպ, հավանություն տվեցին կայսրի գաղափարին: Բոլորն էլ կռահեցին, որ Գևորգը քրիստոնյա է և փորձեցին նրան կռապաշտության բերել: Բայց Գևորգն ասաց. «Ես ձեզ բոլորիդ որպես քրիստոնյաներ կցանկանայի տեսնել և ձեռագործ կուռքերին ձեր մատուցվող փառքն ու պատիվը երկնքի և երկրի Արարչին մատուցելիս տեսնեի»: Այս խոսքերի վրա Գևորգը բանտարկվեց և սոսկալի չարչարանքների ենթարկվեց, որոնց քաջաբար տոկաց: Ի վերջո կուռքերին տեսնելու համաձայնություն հայտնեց: Կայսրը նրան ուրախությամբ մեհյան առաջնորդեց, սակայն այնտեղ, Ս. Գևորգն, աստվածային նախանձախնդրությամբ լցված, մեկ առ մեկ կործանեց դրանք: Այս հանդուգն արարքի պատճառով Դիոկղետիանոսն անմիջապես գլխատել տվեց նրան:
Առհասարակ բոլոր նշանավոր սուրբ զորավարների պատկերները ներկայացվում են ձի հեծած, վիշապ սպանելու դիրքում: Կարող է պատահել, որ նրանցից մեկը նմանատիպ քաջագործություն արած լինի, բայց սրբերի դասերի մեջ ներառելու համար այդքանը բավական չէ: Այս պատկերները ավելի խորհրդանշական իմաստներ ունեն, քան թե՝ պատմական: Վիշապը խորհրդանշում է աշխարհի չարությունը, դիվական զորությունն ու բռնակալությունը, որոնց դեմ, արդարև, անվախորեն պայքարեցին Քրիստոսի այս քաջ նահատակները: Համարվում է, որ Ս. Գևորգը նահատակվել է 303 թ.-ին, Նիկոմիդա քաղաքում: Իսկ ըստ այլ ավանդությունների՝ Պաղեստինի Ռամլե, կամ Լյուդ քաղաքավանում, այս օրերի Թել-Ավիվի օդանավակայանից ոչ շատ հեռու, որտեղ հայերը, հույները և լատինները Ս. Գևորգ անունով եկեղեցիներ ունեն: Ս. Գևորգն Անգլիայի պահապան սուրբն է:
Հայերս նրա հիշատակը տոնում ենք Ս. Խաչին հաջորդող երկրորդ շաբաթ օրը:
Ադոկտոս դուքս
Ծնունդով Եփեսացի է, հավատքով՝ ծածուկ քրիստոնյա, ապրել է Մաքսիմինոս կռապաշտ և հալածիչ կայսեր օրոք: Մի գեղեցիկ աղջիկ ուներ, որին թագավորը ցանկացավ կնության առնել: Հայրը նրան գաղտնաբար արևելք փախցրեց: Նրա քրիստոնյա լինելը հայտնի դարձավ, բոլոր պատիվներից զրկվեց, ունեցվածքը արքունիքի գանձարան բռնագրավվեց և ընտանիքով Միջագետք աքսորվեց: Տեղի կառավարիչը նրան դարձի բերելու հրահանգ ստացավ: Սակայն դատավորի ջանքերն ի դերև ելան, ծանր չարչարանքներից հետո գլխատվեց, ապա իր կնոջ և մյուս աղջկա ձեռքով պատվով թաղվեց: Փախստական դարձած աղջիկը, վայելելով Լիկիանոս կայսեր կնոջ Կոստանդիայի բարեհաճությունը, որը քրիստոնյա էր դարձել, կարողացավ իր մորն ու քրոջը Միջագետքում գտնել, և իրենց հոր նշխարները վերցնելով, փոխադրեցին Եփեսոս, որտեղ խաղաղության մեջ կնքեցին իրենց կյանքը:
Հայերս նրա հիշատակի տոնը նշում ենք Ս. Խաչին հաջորդող երկրորդ շաբաթ օրը, Ս. Գևորգ զորավարի հետ:
Ռոմանոս երգեցող սարկավագ
Ծնվել է Սիրիայի Հոմս քաղաքում և Բեյրութ քաղաքի սարկավագն է եղել: Զարգացած և առաքինի անձնավորություն էր: Անաստաս կայսեր օրոք (491-518) Կ. Պոլիս է գնում և պաշտոնավարում Ս. Աստվածածին եկեղեցում: Մի տեսիլքով նրան հոգևոր երգեցողության և երաժշտական արվեստի բացառիկ շնորհը տրվեց, որի շնորհիվ գրեց «հազար ու մի» տաղերն ու շարականները, որոնք մինչև այսօր գործածում է Հունական Եկեղեցին: Իր վրա «երգեցող» ածականը մնաց, որպես մեծագույն շարականագիր և հոգևոր երաժիշտ:
Հայերս նրա հիշատակի տոնը նշում ենք Ս. Խաչին հաջորդող երկրորդ շաբաթ օրը:
«Համաքրիստոնեական Սուրբեր», Շնորհք արքեպս. Գալուստյան, «ԳԱՆՁԱՍԱՐ» մատենաշար, Երևան1997
