Մարդը բնությամբ երկակի է. մեկը կառավար է, սանձ և ուղղորդիչ, իսկ մյուսը բնակվողի բնակատեղն է և զարմանալի կառույց, անմահ հոգու անուրանալի բնակարան, որով իմանալի [հոգին] այս կյանքում մարմնականների հետ է հաղորդակցվում՝ մնալով ուրախության մեջ, տեսանելին էլ, անտեսանելիի հետ հաղորդվելով, չի հեռանում թանձրությունից: Քանզի [մարմինը] իշխանական [հոգու] համար [իբրև] քաղաք է, խնամքի կարոտ, սնուցիչ և կենդանի տաճար, սակայն՝ ապականվող, հարափոփոխ և ժամանակավոր վայելչություն, իսկ տիրողը՝ [հոգին,] թագավոր է, տեսուչ և իրավախոհ դատավոր, քանզի կարիք չունի սնվելու, ուստի և անապականելի է ու անապական: ….
Որ հոգու բնությունը երկնային է, երևում է նրանից, որ մարմնից ելնելով՝ այն չի իջնում երկիր, այլ բարձրանալով՝ որպես իր հայրենիքն է ցույց տալիս իմանալի երկիրը: Իսկ մարմինը, անջատվելով իմացական [հոգուց], չի բարձրանում դեպի գերագույնը, այլ իջնում է դեպի իր ծնողը, ինչից երևում է, որ Աստված ախտականից (նյութից) ախտավորը (նյութականը) ստեղծեց, իսկ անախտից (աննյութականից)՝ անախտը (աննյութականը), որը բաժանումից հետո չի հեռանում, այլ դեպի յուրայինը գնալով՝ դադար է առնում՝ ըստ այս խոսքի. «Մարդը գնաց իր հավիտենական տունը, իսկ հոգին, որ Աստված էր տվել, պիտի վերստին Նրա մոտ գնա» [Ժող. 12.5, 7]:
Արդ, նա գնալով միանում է լույսին, որից ծնվեց, քանզի ազատվեց կապավոր մարմնից, որին կապված էր միությամբ: ….
Եթե մեկը կամենում է ուսանել մարդկային հոգու կայանը, թող չխորհի թանձր մտքով՝ աշխարհիկ կրքերով ծանրացած, այլ վեր հայի՝ ըստ սուրբ Պողոս [առաքյալի], որն այն կոչեց անճառելի վայր, դրախտ և երկրորդ երկինք, ավելի քան վերին և հաստատություն: Արդ, այստեղից հափշտակվելով, հոգին հասավ հոգևոր կայան, որն աստվածային պատմությունը (Սուրբ Գիրքը) Վերին Երուսաղեմ է անվանում, որտեղ արդար կատարյալների բյուրավոր հոգիներն ուրախանում են՝ կանխապես տեսնելով Աստծո բարիքները՝ անպատմելի, անուշահոտ և լուսավոր օդը, որի մեջ չկա դառնության խառնուրդ:
Ս. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ (մոտ 410 — մոտ 470)
Աղբյուր՝ «Ընտրանի հայ եկեղեցական մատենագրության»,
աշխ.՝ Պողոս Խաչատրյանի և Հակոբ Քյոսեյանի.
Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 2003, էջ 99-101
(փոխադրությունը գրաբարից՝ Տիգրան Խաչատրյանի)
